Gdy Rosja zaatakowała w lutym Ukrainę, Andrij Kurkow był pierwszym pisarzem, o którym pomyślałem - chcę z nim pogadać.

Dlaczego? Bo jako jeden z nielicznych współczesnych pisarzy ukraińskich odniósł sukces nie tylko w naszej części Europy. Bo pisze po rosyjsku i to z pewnością - przynajmniej w latach 90.- pomogło w tym sukcesie, a dziś sprawia, że mam wiele pytań. Bo jest prezydentem ukraińskiego PEN Clubu, a ja jakoś wciąż wierzę w tego rodzaju instytucje. No i czytałem jego książki. Udało się i dzisiaj efekty znajdziecie w gazecie.

---

WSZ - Język determinuje to, jak myślimy. To jak ty myślisz?

Z Panem Grzegorzem poprawiliśmy okładkę książki Magdaleny Okraski, której recenzję napisałem dla GW. Na zdjęciu zamiast asfaltu przed dworcem w Myszkowie... dworzec w Myszkowie - wyremontowany, nowoczesny, a w tle równie nowoczesna fabryka powstała na terenach dawnego Wartexu. A teraz czas na zapowiadaną rozmowę.

---

- Dzień dobry Pani Mariuszu - od tego zdania zaczęła się moja znajomość z Grzegorzem z Poraja. Nie, nie zmieniłem imienia. Grzegorz Bojanek z Poraja napisał do Szczygła po tym, jak reporter krótko zrecenzował “Nie ma i nie będzie” Magdaleny Okraski. Książkę, o której dzisiaj rano dla was pisałem.

Dzisiaj mam dla was rozmowę z Marcinem Mellerem, który niedługo zadebiutuje jako powieściopisarz. Debiut to przygodowy, trochę obyczajowy, literatura jak to mówią "wakacyjna", nie obrażająca inteligencji czytelnika lubiącego potaplać się w cięższych klimatach. A że "Czerwona ziemia" dzieje się w Ugandzie (i Warszawie), którą poznałem kilka lat temu, to wziąłem Mellera na spytki. WSZ - Na co trzeba zwracać uwagę, pisząc o Afryce? - MM - Za „Czarny Ląd” biłbym po łapach. Podobnie jak za „słoneczną Italię” i „dżdżysty Albion”. Jeśli się osadza akcję w latach 90. i obecnych, trzeba uważać...

- To był tata-kwoka.

- Rodzina to odpowiedzialność, a matka się jej bała.

Z Agatą Passent na rozmowę o zapiskach i korespondencji Agnieszki Osieckiej zebranych w tomie "Czekając na człowieka" umawialiśmy się na początku roku. 14 lutego, tuż przed naszą rozmową zmarł Daniel Passent.

Agata Passent przełożyła rozmowę o jeden dzień.

- Dziękuję, że przyszłaś. Jestem trochę zaskoczony.

- Dlaczego? Myślałeś, że będę płakać cały dzień?

- Ludzie różnie reagują.

- Dużo płaczę. Utrata to proces, który nigdy się nie kończy. Najbardziej współczuję jednak wnukom, bo one najmniej dziadkiem zdążyły się "napaść",...

[MAM NADZIEJĘ, ŻE ROSJA STANIE SIE WIĘZIENIEM] - Zawsze pamiętaliśmy, że w naszym kraju trwa wojna - mówi Kateryna Babkina, ukraińska pisarka, która uciekła z Kijowa Kateryna Babkina, laureatka ubiegłorocznej Literackiej Nagrody Europy Środkowej “Angelus” dotarła do czekającego na nią Wrocławia. Miała przyjechać na rezydencję literacką w stolicy Dolnego Śląska dopiero w sierpniu, jednak wojna zmusiła ją do natychmiastowego wyjazdu z Kijowa. Z córeczką i matką są bezpieczne w mieszkaniu zaoferowanym przez Wrocławski Dom Literatury. Gdy umawialiśmy się na rozmowę, zadałem Katerynie...

- Szczególnie myślę dzisiaj o osobach queer z Ukrainy, które muszą walczyć nie tylko z queerfobią czy homofobią, ale i rosyjskim imperializmem - mówił mi Bryan Washington, którego pierwsza w Polsce książka, "Upamiętnienie" w przekładzie Macieja Świerkockiego już za chwilę nakładem Wydawnictwo Cyranka. To książka o tym, że w relacjach między ludźmi najważniejsza jest troska o innego człowieka. I chyba od wielu lat nie czytałem tak dobrej prozy, gdzie główni bohaterowie są niehetero. I do tego niebiali. I mają gdzieś co pomyślą o nich biali i hetero. Ma to swoją moc, za jakiś czas więcej o...

Porozmawiajmy o czytelnictwie, księgarniach i przyszłości rynku książki. W Gazecie Wyborczej rozmawiam z Agnieszką Kurc z Księgarnii Skład Główny i jest to rozmowa bez owijania w bawełnę.  --- Agnieszka Kurc: Nie wierzę już w programy namawiające nieczytających do czytania. Nasz klient czyta - i to czyta czasem bardzo dużo! - ale coraz częściej nie stać go na zakupy w księgarni stacjonarnej. Do Składu Głównego przyjeżdżają ludzie z całej okolicy, także z Łodzi. Ale ostatnio jest ich mniej - wybierają zakupy w internecie czy w sieciach, gdzie jest dużo taniej. --- Dbacie o "swoje"...

Obejrzeliście "Nie patrz w górę"? To teraz poczytajcie o tym, co możemy zrobić tu i teraz.

Gdybym miał wskazać osoby, od których czegoś się w tym roku nauczyłem, to jedną z nich byłaby Natalia Hatalska, z którą na stronie GW rozmawiam o mediach społecznościowych, chatbotach dla których dobrze być miłym i tym dlaczego warto wyłączyć powiadomienia, zdać się na stream, a nie tylko "ulubione".

"Wiek paradoksów" Hatalskiej to świetnie napisana książka, która trudne treści opowiada w sposób przystępny, ale nie porzucając naukowych ambicji. To, co mi się w niej też podoba to fakt, że Autorka stawia...

Kto patrzy na Was z dzisiejszej jedynki GW?

David Diop, laureat tegorocznego Międzynarodowego Bookera, autor fantastycznej powieści "Bratnia dusza" (tłum. Jacek Giszczak). --- Wojciech Szot: Alfa Ndiaye, bohater twojej książki „Bratnia dusza", senegalski strzelec służący we Francji podczas I wojny światowej, marzy o powrocie do domu z – jak piszesz – „regulaminowym karabinem i maczetą w drugiej ręce". Maczeta nie była regulaminowa? David Diop*: Dla większości żołnierzy francuskich zdecydowanie nie była regulaminowa, ale kirasjerzy senegalscy byli w nie celowo wyposażeni. Armia...

W onlajnie znajdziecie mój wywiad z Maciejem Świerkockim, którego przekład "Ulissesa" właśnie zniknął z księgarni (dodruk pojawi się na początku listopada). Premierę miała też książka Świerkockiego poświęcona książce Joyce'a i problemom translatorskim, o której również rozmawiamy, bo jak nie porozmawiać w Łodzi o "Łodzi 'Ulissesa'".

---

WSZ - Co panu dało te siedem lat pracy nad Joyce'em?

MŚ - Satysfakcję ze zdobycia szczytu. Jako były człowiek gór lubię używać metafor wspinaczkowych. A ten przekład to dla mnie udane zakończenie wyprawy. Czy ładne technicznie, to już inna sprawa.

WSZ - Wytyczył pan nową ścieżkę.