Od ponad dekady Waldemar Stopczyński, nauczyciel z Wejherowa, domaga się korekty utrwalonej w podręcznikach, wspomnieniach, filmie Jerzego Passendorfera „Zamach" (1959), a także we współczesnych nam publikacjach wersji wydarzeń, do których doszło 1 lutego 1944 roku podczas słynnego zamachu na "kata Warszawy" SS-brigadeführera Franza Kutscherę. W akcji przeprowadzonej przez oddział Armii Krajowej do zadań specjalnych „Pegaz" zginęło czterech bojowców. Część winy za te ofiary spadła po wojnie na Stanisława Huskowskiego „Alego", uczestnika akcji i zastępcę jego dowódcy.

Stopczyński twierdzi, że...

Wywiad z Urszulą Kozioł jest zadaniem trudnym, nie ma co ukrywać. Byli tacy, co mówili mi, że to się nie uda. Udało się. Wyszła rozmowa boleśnie prawdziwa. Urszula Kozioł jest finalistką Literackiej Nagrody "Nike" za tom "Raptularz". *** Wojciech Szot: - Chciałem jeszcze o tym pisaniu wierszy… Urszula Kozioł: - Będę nudna! WSZ - Proszę bardzo. UK - Gdy się pisze kryminał, to można od ósmej do czternastej wystukać 20 stron. I się pisze, że ojciec zabrał dziecko i zabił je. Narzędzia zbrodni nie znaleziono. Pytam: gdzie zabił? Koło kościoła? To trzeba wejść do kościoła. Tam...

Czas na drugi wywiad z finalistami i finalistkami Nagrody Literackiej Nike. Marzanna Bogumiła Kielar napisała fantastyczny tom poezji "Wilki" i właśnie o nim rozmawiamy. *** WSZ - Jakie rośliny w ogrodzie miała twoja babcia? MBK - Maciejkę, rosła przed okazałym gankiem dużej poniemieckiej willi obok lwich paszczy. Ten dom dziadek kupił w 1952 roku. Mieszkałam w nim do dziewiątego roku życia, dopóki nie przeprowadziliśmy się do domu, który mój ojciec wybudował 300 metrów dalej. Zapach maciejki wieczorami był obłędny. Babcia miała też, po obu stronach długiej ścieżki prowadzącej...

Zaczynamy cykl rozmów z finalistami i finalistkami tegorocznej Nagrody Nike. Miałem przyjemność zapytać Piotra Pazińskiego o jego esej "Przebierańcy w nicości". *** Wojciech Szot - Może trzeba powiedzieć czytelnikom wprost — to nie jest biografia Wojtkiewicza. Piotr Paziński - Nie jest. Biografią Wojtkiewicza zajmowało się przede mną wiele osób. Przede wszystkim Wiesław Juszczak. Jerzy Ficowski zrekonstruował jego życie, odnalazł listy i rozpropagował legendę, że większość dokumentów — listy i dziennik intymny — znalazły się w trumnie malarza, włożone tam przez matkę. Ficowski...

Grzegorz Gauden napisał niezwykle ciekawą książkę o "polskiej sprawie Dreyfusa". Zatem pogadaliśmy. *** Szot: - Dlaczego porównujesz sprawę Steigera z Dreyfusem? Gauden: - Chodzi o ten sam mechanizm - zaangażowanie aparatu państwa do antysemickiej nagonki i całkowicie świadomego parcia przez funkcjonariuszy państwa do zbrodni sądowej. To nie był antysemityzm uliczny, antysemityzm ludowy. To antysemityzm elit, pielęgnowany w gabinetach wysokich urzędników państwa polskiego. Sędzia śledczy, nadprokurator i jego prokuratorzy, sędziowie orzekający w sprawie Steigera, protokolant...

Po świetnej książce "Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję" Mateusz Pakuła wraca z bardzo ciekawie skonstruowaną opowieścią o swoim dziadku. "Skóra po dziadku" to jednak nie tyle nostalgiczne wspomnienie, co próba — czasem dramatyczna, a czasem komediowa — rekonstrukcji przeszłości. Napisana z dezynwolturą. Porozmawialiśmy. *** Wojciech Szot: Piszesz: "Zanim się dowiedziałem, kim właściwie są Żydzi, już byłem antysemitą". Jak to? Mateusz Pakuła, autor wydanej właśnie książki "Skóra po dziadku" oraz głośnej książki i nagradzanego spektaklu "Jak nie zabiłem...

Legenda. Do niewielu osób to słowo pasuje tak, jak do Grzegorza Rosińskiego.

Rozmawiać z legendą jest ciekawie. Bo legenda już ma na koncie wielką monografię, kilkaset wywiadów, a jej biografię zna każdy fan. Legenda jest zmęczona, ale riposty ma cięte. I czasem słyszy, jak ktoś gwiżdże. Wtedy się opowieść zaczyna na nowo.

Zatem dzisiaj rozmawiam z Legendą. Grzegorz Rosiński.

***

Wojciech Szot - Gdy dzisiaj ogląda pan swoje dzieła sprzed lat na ekspozycji, co pan czuje?

Grzegorz Rosiński - Satysfakcję, nawet przyjemność. Widzę, że moja twórczość była ciągłym poszukiwaniem. Gdy dochodziłem do...

Czy wybitnym prawnikom można zadać pytanie o to, czy krasnoludki istnieją? Można. W kodeksie nie ma zakazu. Zatem pytam dzisiaj o krasnoludki prof. Witolda Kuleszę i dr. hab. Jana Kuleszę. Warto poczytać, bo to rozmowa o ważnych sprawach *** Wojciech Szot: Czy krasnoludki istnieją? Witold Kulesza: Oczywiście! Choć — jak to przedstawił Koszałek-Opałek — "gdy zaczęły dzwony z wież kościelnych bić", musiały się skryć pod ziemią. W polskim kodeksie karnym napisano jednak, że zakazane jest ograniczanie człowieka w jego religijnym wyznaniu. Zatem należałoby stworzyć warunki, w...

- Czy zawsze tak samo widzieliśmy kolory? - pytam Justynę Bajdę, autorkę świetnej książki "Błękitny »fin de siècle«. Kolor niebieski w kulturze i literaturze Młodej Polski". *** Rozmawiamy o niebieskim, przez wiele stuleci najdroższym kolorze świata. Ale rozmawiamy też o kulturze XIX wieku. Wiedzą Państwo, że "zdarzało się, że ekstrawaganckie kobiety zakładały na bale suknie dekorowane żarówkami"? Bajda: - Za tak ubraną damą musiał ktoś nieść rodzaj akumulatora i kręcić korbką, by w odpowiednim momencie suknia świeciła. Bolesław Prus w 1883 r. pisał o damie "od stóp do głów oblanej...

- Co to jest nowoczesność? - pytam Joannę Mytkowską, dyrektorkę Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Już niedługo chyba najbardziej oczekiwane otwarcie tego roku. Co będzie można zobaczyć w MSN-ie? Dlaczego "Nie będzie to jednak »lekcja sztuki współczesnej«"? Ale — przede wszystkim — co czuje osoba, która kilkanaście lat pracuje w instytucji, która wciąż jest w budowie? Joanna Mytkowska: Na pierwszym piętrze, naprzeciwko wielkiego okna, z którego widać Pałac Kultury i Nauki, stanie "Przyjaźń" Aliny Szapocznikow. To rzeźba przedstawiająca dwóch mężczyzn ze sztandarem, która w 1955 rok została...